باد می‌تواند بسیار مخرب باشد. طوفان‌ها می‌توانند درختان را از ریشه درآورند و شیروانی‌ها را از سقف‌ها بلند کنند. با این وجود، نیروی باد را می‌توان به‌کار گرفت. کشتی‌های بادبانی و قایق‌ها، تنها با نیروی باد، به دور دنیا گشته‌اند و آسیاب‌های بادی با استفاده از نیروی باد، غلاّت را آرد و آب را از چاه خارج می‌کنند. امروزه ژنراتورهای هوایی با استفاده از نیروی باد، انرژی الکتریکی ایجاد می‌کنند. برخلاف نفت و گاز، باد منبعی از انرژی است که هیچ‌گاه تمام نمی‌شود.
ژنراتورهای هوایی
اکثر ژنراتورهای هوایی، دارای برجی باریک و بلند هستند که تیغه‌های بزرگی مانند ملخ هواپیما، بالای آنها نصب شده است. تیغه‌ها می‌توانند حتی بیش از 20 متر (65 فوت) باشند و همچنان که در باد می‌چرخند، یک ژنراتور را می‌گردانند که برق تولید می‌کند. ژنراتورهای هوایی در مناطق باز و پُر باد و اغلب به صورت گروهی که به «نیروگاه بادی» معروف‌اند، قرار می‌گیرند و برخلاف نیروگاه‌هایی که سوخت مصرف می‌کنند، هوا را آلوده نمی‌سازند. ولی نیروی باد، قابل پیش‌بینی نیست و تعداد کمی از مناطق دنیا، برای این کار مناسب‌اند.
آسیاب‌های بادی
صد و پنجاه سال پیش، هزاران آسیاب بادی در سراسر هلند و مرداب‌های شرق انگلستان وجود داشت و بسیاری از آنها برای کشیدن آب از زمین‌های پَست به‌کار می‌رفت.
امروزه تعداد کمی از آنها باقی مانده؛ اما بعضی از آنها در وضعیت خوبی هستند و کار می‌کنند. آنها بادنماهایی (پرّه‌هایی) دارند که میله‌ای را می‌چرخانند. این میله به وسیلۀ چرخ دنده‌ها و یک میلۀ دیگر می‌تواند پمپ آب، سنگ آسیاب یا ماشین‌آلات دیگر را بگرداند. وقتی جهت باد تغییر می‌کند، جهت پرّه‌ها نیز باید تغییر کند؛ به طوری که در مقابل باد قرار گیرند. در آسیاب‌های ستونی، تمام ساختمان حول یک محور عمودی تغییر جهت می‌دهد؛ در طرح‌های بعدی که به آن آسیاب برجی می‌گویند، فقط قسمت بالایی برج تغییرجهت می‌دهد، برج اصلی از چوب یا آجر درست شده و ثابت است.
آسیاب‌های بادی در سراسر دنیا
هنوز در بسیاری از مناطق دنیا، از چرخ‌های بادی برای کشیدن آب از چاه و ز ِهکشی استفاده می‌شود. بعضی از آنها دارای پرّه‌های پارچه‌ای و یا چوبی و کرکره‌ای هستند. برخی نیز از بشکه‌های خالی نفت که به‌صورت دو نیمۀ مساوی بُریده شده و حول محوری عمودی به یکدیگر وصل شده، تشکیل یافته‌اند. در استرالیا و آمریکا، نوعی چرخ بادی معمول است که برجی بلند دارد و قسمت چرخندۀ آن از چندین تیغۀ فولادی تشکیل شده؛ و دارای دنباله‌ای است که آن را در جهت باد قرار می‌دهد.
اولین آسیاب بادی شناخته شده که برای‌آرد کردن گندم به‌کار می‌رفته، در قرن هفتم میلادی در کشور ایران وجود داشته است. در سال 1840 حدود 10000 آسیاب بادی در انگلستان و 8000 دستگاه در هلند مشغول به کار بوده‌اند.
👇 این یک نیروگاه بادی در «آلتامونت پاس» کالیفرنیا واقع در آمریکاست. این نیروگاه دارای 300 ژنراتور بادی است که با تولید الکتریسیته، در شبکۀ ملی برق آمریکا مشارکت دارد.
بخشی از کتاب دانشنامه آکسفورد، علم و تکنولوژی از انتشارات پیام بهاران
صفحه 65