کامیونها و تریلیها، بارکشهای بزرگی هستند که از آنها برای حمل کالا در جادهها استفاده میشود. سنگینترین آنها 40 تُن یا بیشتر وزن دارد. اکثر آنها بهوسیلۀ موتورهای دیزل حرکت میکنند و گاهی تا شانزده دنده دارند. تریلیها و کامیونها اغلب از کابین و شاسی تشکیل یافتهاند اما بسته به نوع باری که حمل میکنند، کفۀ بارگیر یا اتاق بار مختلفی روی آنها وصل میشود. کامیونهای کُمپرسی میتوانند کج شوند و بار خود را خالی کنند. بعضی دیگر بهصورت تانک میتوانند مایعات را حمل کنند یا بهصورت سردخانه، مواد غذایی را نگهداری و جابهجا نمایند.
بعضی کامیونها از دو قسمت تشکیل شدهاند: قسمت جلو که شامل موتور و کابین است، یدککش نامیده میشود. و قسمت عقب که یدک نام دارد به وسیلۀ یدککش، کشیده میشود. این گونه کامیونها را کامیون مفصلدار میگویند؛ زیرا میتوانند در محل اتصال یدک کش و یدک، خم شوند. از آنجا که این دو قسمت از هم جدا میشوند، معمولاً قبل از اتصال یدککش، یدک را بار میزنند. اکثر تریلیها و کامیونها متعلق به شرکتهای حمل و نقل میباشند که میتوان آنها را همراه با راننده کرایه کرد. بعضی از آنها به خارج سفر کرده یا کانتینرها را به بنادر برده یا از آن جا میآورند. کامیونهای بزرگتر ممکن است دارای تختخواب، حمام و یا حتی اجاقهای میکروویو باشند که در آن صورت، راننده میتواند در مسافرتهای طولانی در همان کابین زندگی کند.
کانتینرهای حمل و نقل
بسیاری از کامیونها، کالاها را در کانتینرها حمل میکنند. کانتینرها عبارتند از جعبههای بزرگ که در اندازههای استاندارد ساخته شده و پس از بارگیری، مُهر و موم میشوند. کانتینرها میتوانند مستقیماً روی واگنهای باری یا کشتیهای کانتینر بَر، قرار داده شوند، یا در انبارهای عمومی ذخیره گردند. به این طریق، حمل و نقل بارهای مختلف بسیار آسانتر میشود و در هزینه، به مقدار زیادی صرفهجویی میگردد.
👇 این تریلی مخصوص حمل بارهای طویل است. طویلترین باری که تا به حال حمل شده یک مخزن گاز با طول8/83 متر بوده است.
👇 این کامیون مفصل دار آمریکایی به وسیلۀ کارخانۀ «وایتز» ساخته شده است.
مقابله با سنگینی
کامیونها چندین تُن وزن دارند. گرداندن فرمان در کامیونهای قدیمی سخت و همچنین متوقف کردن آنها در مواقع ناگهانی مشکل بود. به همین خاطر، رانندگان کامیون باید بسیار قوی میبودند. اما کامیونهای جدید دارای فرمان و ترمز هیدرولیک میباشند. چرخهای جفتی یا لاستیکهای پهن، وزن کامیون را به طوری تقسیم میکند که از فرو رفتن آن در زمینهای نرم جلوگیری میشود. برای زمینهای بسیار نرم، از کامیونهای مخصوصی که چرخهای زنجیری (کاتر پیلار) دارند، استفاده میشود. این وسایل، چرخ ندارند و در عوض بر روی زنجیری کمربند مانند که روی غلطکها میگردد، حرکت میکنند.
نگاهی به گذشته
کامیونهای اولیه که با نیروی بخار یا برق حرکت میکردند، نخستین بار در دهۀ 1890 ساخته شدند. ولی کامیون هایی که با موتور بنزینی کار میکردند در اوایل دهۀ 1900 ایجاد شدند و در طول جنگ جهانی اول (1914-1918) برای حمل تدارکات، موارد استفادۀ گستردهای داشتند. در طول دهۀ 1920، استفاده از موتورهای دیزلی ممکن گردید. این موتورها دوام بیشتری داشتند و از موتورهای بنزینی با صرفهتر بودند و از آن زمان تا بهحال در وسایل نقلیۀ باری از آنها استفاده میشود.
👇یک کامیون کُمپرسیِ غولپیکر کاترپیلار که در معادن سنگ و معادن رو باز از آن استفاده میشود.
طولانیترین واگن باری
قطار برفی قطب شمال که در اصل برای نیروی زمینی آمریکا ساختهشد، 174 متر طول و 54 چرخ دارد.
کامیونهای بسیار بزرگ را بعضی وقتها «جاگانات» مینامند. جگنات نام یکی از معابد و همچنین نام یکی از خدایانِ هندوهاست که از زمان باستان تصور میشود بهوسیلۀ یک ارابۀ بزرگ و بدون توقف در حال حرکت است.
بولدوزرها
بولدوزرها نوعی تراکتور هستند که تیغهای بزرگ در جلوی آنها قرار دارد و از آن برای مسطح کردن زمینهای ناهموار یا ایجاد شیبهای مناسب برای کارهای ساختمانی استفاده میشود. بولدوزر دارای چرخ زنجیری (شنی) میباشد که میتواند روی زمینهای ناهموار و زمینهای نرم حرکت کند. تیغۀ آن معمولاًچهارگوش میباشد و تمام قسمت جلوی آن را میپوشاند. به این ترتیب، بولدوزر میتواند خاک و سنگ را بهطرف جلو براند. در بعضی مواقع یک طرف تیغه از طرف دیگر آن، پیش آمدهتر است؛ چنان که خاک و سنگ را به یک طرف میراند. تیغه میتواند بهوسیلۀ نیروی هیدرولیک و بسته به عمقی که باید خاکبرداری شود، بالا یا پایین برود. بولدوزرهای کوچک را «کافدوزر» مینامند.
👇 این بولدوزر 93 تُن وزن و 770 اسب، قدرت دارد و در نوع خود، یکی از بزرگترین ماشینآلات در جهان میباشد.
بخشی از کتاب دانشنامه آکسفورد، علم و تکنولوژی از انتشارات پیام بهاران
صفحه 104-105