وقتی مردم در مورد کشتی‌ها صحبت می‌کنند، معمولا منظورشان وسایل نقلیۀ آبی است که با موتور، پروانه‌ای را درون آب می‌گرداند و به این وسیله، حرکت می‌کند. در زمان قدیم، کشتی‌ها بادبان داشتند و برای حرکت، متّکی به باد بودند؛ اما امروزه تعداد بسیار کمی از کشتی‌های بزرگ‌ِ بادبانی، مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اکثر کشتی‌ها یک پروانه (که ملخ هم نامیده می‌شود) دارند؛ اما بعضی از آنها دو و حتی سه پروانه دارند. معمولا پروانۀ کشتی‌ها به‌وسیلۀ موتورهای دیزل می‌گردد؛ اما ممکن است به جای آنها از توربین‌های گازی یا بخاری استفاده کرد. در توربین‌های بخاری، برای تهیۀ بخار از حرارت مواد سوختی مانند مشتقات نفت و یا حتی از راکتور هسته‌ای استفاده می‌شود.
کشتی‌های باری
در قدیم، کشتی‌های باری انواع مختلف کالا را بسته به احتیاج کشورها، از این بندر به آن بندر حمل می‌کردند. امروزه اکثر کشتی‌های باری فقط برای حمل یک نوع یا یک دسته از کالاهای خاص ساخته می‌شوند. کالا ممکن است از چند صد اتومبیل، یا کانتینرهای پُر از ماشین‌های لباس شویی بسته‌بندی شده و یا غلات که از طریق لوله به کشتی پمپ می‌شود، تشکیل یافته باشد.
کشتی‌های مسافربر
امروزه کشتی‌های مسافربر، یا کشتی‌هایی هستند که برای عبور مسافران از رودخانه‌ها ساخته شده‌اند و یا کشتی‌های لوکس و راحتی هستند که برای گذراندن تعطیلات مسافران به سفر می‌روند. هرچند قبل از این که مسافرت با هواپیما متداول شود، کشتی‌های بزرگ مسافری بین تمام بنادر بزرگ دنیا با سرویس‌های منظم، مسافران را حمل می‌کردند. وقتی مردم مجبور به مسافرت به نقاط دور جهان بودند، به‌وسیلۀ کشتی مسافرت می‌کردند.
اولین کشتی جدید
کشتی بریتانیای کبیر است که به وسیلۀ «ایزامبارد کینگدام برونِل» طراحی و در سال 1843 به آب انداخته شد. این کشتی از آهن ساخته شد و دارای یک پروانه بود.
بزرگترین کشتی جهان
نفت‌کش «سی وایز» غول پیکر (564000 تُن) که دارای 458 متر طول و 69 متر عرض بود، در سال 1976 ساخته شد؛ اما در سال 1988 در اثر اصابت یک موشک از بین رفت.
مسافت توقف
نفت‌کش‌ها آنقدر بزرگ هستند که حتی اگر موتورهایشان را در حالت گردش معکوس هم بگذارند، باز بیش از10 کیلومتر (6 مایل) مسافت را طی می‌کنند تا متوقف شوند.
کشتی کانتینر
برکشتی مسافربر
اقیانوس‌پیما
کشتی‌ها می‌توانند مسافر، کالا وسایل‌نقلیه و هواپیما حمل کنند.
کشتی‌های جنگی
از کشتی‌های جنگی (ناوها) در زمان جنگ برای دنبال کردن و تخریب کشتی‌ها، زیر دریایی‌ها و هواپیماهای دشمن و همچنین پرتاب موشک به هدف‌های زمینی استفاده می‌شود. ناوهای هواپیمابر از همه بزرگتر هستند و بزرگترین آنها می‌تواند بیش از 90 هواپیما را حمل کند. از ناوهای محافظ و ناوشکن‌ها برای اسکورت و محافظت سایر کشتی‌ها استفاده می‌شود. کشتی‌های مین‌جمع کن (مین روب) مین‌های آبی را که باعث غرق شدن کشتی‌ها می‌شوند، جمع‌آوری می‌کنند. بدنۀ این کشتی‌ها دارای پوششی از جنس پلاستیک یا آلومینیوم است که از چسبیدن مین به آنها جلوگیری می‌کند. اکثر ناوهای جنگی به رادار و دیگر وسایل الکترونیکی مجهز شده‌اند و می‌توانند موشک‌ها را ردیابی کنند و اژدرهایی را که به سویشان پرتاب می‌شود، تشخیص دهند.
👇 کشتی‌ها به مرور زمان بزرگتر شده‌اند. بزرگترین کشتی‌ها، نفت‌کش‌های غول‌پیکری بودند که در دهۀ 1970 ساخته شدند.
👇 بدنهُ یک کشتی
ساخت کشتی
قسمت‌های اساسی کشتی در طول زمان تغییر چندانی نکرده است؛ هرچند کشتی‌های جدید از فولاد و دیگر فلزات ساخته می‌شوند اما کشتی‌های قدیمی از چوب، ساخته می‌شدند. ساخت کشتی از تیر افقی ته کشتی شروع می‌شود سپس قسمت‌های دماغه، پاشنه و اسکلت‌بندی به آن اضافه می‌گردد. نصب صفحات روی بدنۀ عرشه و ساخت اتاق‌های داخل کشتی و همچنین موتورها بعداً اضافه می‌شود. معمولاً کشتی را در محل شیب‌داری که لغزنده است، می‌سازند تا زمانی که برای به آب انداختن آماده می‌شود آن را به آهستگی به طرف پایین سُر بدهند و در آب بیندازند. به این ترتیب، کشتی در اسکله شناور می‌گردد و در آنجا قسمت‌های باقیمانده تکمیل می‌شود. در کارخانه‌های کشتی‌سازی مدرن، ممکن است قسمت‌های مختلف کشتی به صورت جداگانه ساخته شده و به یکدیگر متصل شود. کشتی‌های بزرگ باید بسیار محکم ساخته شوند تا از خم شدن بدنۀ طولانی آنها و نیز ترک خوردن آنها در مقابل امواج سنگین جلوگیری شود. بسیاری از آنها به‌وسیلۀ تقویت کننده‌ها (بال‌های کوچک متحرک در زیر آب) مستحکم می‌شوند که از غلتیدن بیش از حدّ کشتی در آب جلوگیری می‌کنند.
نگاهی به گذشته
کشتی‌های بخار در اوایل قرن 19 میلادی به تدریج جایگزین کشتی‌های بادبانی شدند. در ابتدا کشتی‌های بخار به‌وسیلۀ چرخ‌های بزرگ پَر ِه‌دار که در دو طرف کشتی قرار داشت، حرکت می‌کردند؛ اما از حدود سال 1840 به بعد، از پروانه‌ها که بسیار کارآمدتر بودند، استفاده شد. کشتی‌های بخار احتیاج به مقادیر بسیار زیادی ذغال‌سنگ به عنوان سوخت داشتند؛ بنابراین حجم آنها بسیار بزرگ می‌شد. کم‌کم به جای چوب در ساخت کشتی، از آهن و بعدها از فولاد استفاده شد. در اواخر قرن 19 میلادی، فضای موتورخانۀ بزرگترین کشتی‌ها تقریباً به اندازۀ یک کلیسا رسیده بود.
از حدود سال 1900 ،توربین‌های بخار، جایگزین موتورهای بخار در کشتی‌های بزرگ شد. هنوز هم از توربین‌های بخار در بعضی کشتی‌های بزرگ استفاده می‌شود. اما برای تولید بخار در دیگ‌ها به‌جای ذغال سنگ، از مشتقات نفت یا راکتورهای هسته‌ای استفاده می‌شود.
امروزه پروانۀ اکثر کشتی‌ها به‌وسیلۀ موتورهای دیزل می‌گردد؛ هرچند بعضی ناوهای تندرو از توربین‌های گازی شبیه به موتور هواپیما استفاده می‌کنند.
«ایزامبارد کینگدام برونِل»
برونلِ پسر یکی از مهندسان معروف یعنی «سِرمارک ایزامبارد برونل» بود. وقتی که هنوز نوجوانی بیش نبود، مهارت خود را در نقشه‌کشی و هندسه نشان داد. بعد از اتمام مدرسه، نزد پدر مشغول به‌کار شد. در سال 1826 وقتی که فقط 20 سال داشت، مشغول ساختن تونل در زیر رودخانۀ تایمز لندن شد. این کار نزدیک بود که به قیمت جانش تمام شود؛ زیرا وقتی که آب طغیان کرد و به تونل وارد شد، او را با خود برد و نزدیک بود که غرق شود.
در سال 1830، برونل در مسابقۀ طراحی پل‌ِ «آون جورج» بر روی رودخانه «کلیفتون» در بریستول برنده شد. اما کار ساختن پل معلق کلیفتون به تعویق افتاد و بعد از مرگ برونل تکمیل گردید. نقطۀ عطف زندگی برونل در سال 1833 پدید آمد؛ یعنی زمانی که او به‌عنوان سر مهندس شرکت راه‌آهن «گِریت وِستِرن» منصوب شد. وظیفۀ اصلی او احداث راه‌آهن بین لندن و بریستول بود. این پروژه 8 سال طول کشید و یکی از بهترین موفقیت‌های مهندسی آن زمان بود. خلاقیت برونل به همین‌جا ختم نشد؛ او در دوران زندگی خود، چندین خط آهن، تونل، اسلحه، قایق‌های زره‌دار و حتی بیمارستان پیش ساخته، برای استفاده در جنگ «کِریمه» ساخت. او پل‌های زیادی را با استفاده از تکنیک‌های جدید انقلابی طراحی کرد.
برونل همچنین به ساخت کشتی‌های بخار علاقه داشت. او یک کشتی چوبی بخار پَره‌ای به نام «گِریت وِستِرن» ساخت که در سال 1838 به آب انداخته شد. این اولین کشتی بخاری بود که عرض اقیانوس اطلس را پیمود. کشتی دوم او یعنی «بریتانیای کبیر»، انقلابی در ساخت کشتی بود. این کشتی که در سال 1843 به آب انداخته شد و دارای یک پروانه بود، از آهن ساخته شده بود و 3300 تُن وزن داشت. این کشتی، بی‌تردید بزرگترین کشتی زمان خود محسوب می‌شد و پیش درآمد تمام کشتی‌های جدید اقیانوس‌پیما بود. برونل قبل از مرگش کشتی بخار دیگری به‌نام «گِریت ایستِرن» ساخت. این کشتی غول‌پیکر 19000 تُن وزن و گنجایش 4000 مسافر را داشت.
👇 کشتی «بریتانیای کبیر» در حال به آب انداختن در شهر بندری بریستول در سال1843، این اولین کشتی در نوع خود بود که از عرض اقیانوس اطلس عبور کرد.
بخشی از کتاب دانشنامه آکسفورد، علم و تکنولوژی از انتشارات پیام بهاران
صفحه 110-111-112