به‌وسیلۀ رادیو می‌توانید صدای شخصی را که صدها یا حتی هزارها مایل دورتر از شما در میکروفون صحبت می‌کند، بشنوید. صدا به خودی خود، نمی‌تواند تا مسافتی به آن دوری برسد؛ به همین خاطر، صدا را به‌وسیلۀ امواج رادیویی از یک فرستنده، پخش می‌کنند. گیرنده‌های رادیویی این‌گونه امواج را گرفته و با استفاده از آنها، عین صدای فرستنده را تولید می‌کنند.
فرستادن صدا به‌وسیلۀ رادیو
وقتی شخصی از طریق میکروفون صحبت می‌کند، صدای او هوا را مرتعش می‌سازد. میکروفون این ارتعاشات را به جریان‌های متغیّر بسیار کوچکی به‌نام «علامات الکتریکی» تبدیل می‌کند.
فرستنده به‌وسیلۀ ایجاد جریانی از ارتعاشات سریع، امواج رادیویی را روی آنتن می‌فرستد. امواج، روی جریان مداومی به‌نام «موج حامل» فرستاده می‌شوند. در ساده‌ترین نوع فرستنده، علاماتی که به‌وسیلۀ میکروفون ایجاد شده است، قدرت امواج رادیویی را که فرستاده می‌شود، کنترل می‌کنند.
این عمل به آن معنی است که ارتعاشات امواج باید با ارتعاشات صدا هماهنگی داشته باشد. کنترل امواج رادیویی به این صورت را «تعدیل دامنه» (AM) می‌گویند.
ارتعاشات امواج رادیویی (علامات رادیویی) به‌وسیلۀ آنتن گیرنده، دریافت می‌شود. گیرنده این ارتعاشات را به علامات‌الکتریکی تبدیل کرده و به بلندگو می‌فرستد. بلندگو هم ارتعاشاتی در هوا ایجاد می‌کند که درست مانند ارتعاشاتی است که به میکروفون رسیده است. به همین خاطر شما عین صدای فرستنده را می‌شنوید.
فرکانس و طول موج
فرستنده‌ها هزاران و حتی میلیون‌ها امواج رادیویی را در هر ثانیه منتشر می‌کنند. تعداد امواج در هر ثانیه را «فرکانس» می‌گویند. در صفحۀ مدرجِ انتخاب طول موج هر رادیو، مقدار فرکانس به (KHZ برای کیلوهرتز، به معنی هزار موج در هرثانیه) یا (MHZ برای مگاهرتز، به معنی میلیون موج در هر ثانیه) علامت‌گذاری شده است. ایستگاههای مختلف، از فرکانس‌های مختلف استفاده می‌کنند؛ بنابراین شما مجبورید موج‌یاب گیرنده‌های خود را برای انتخاب ایستگاه مطلوب، میزان کنید. هرچه تعداد امواج رادیویی‌ِ فرستاده شده در هر ثانیه بیشتر باشد، امواج به یکدیگر نزدیک‌ترند. فاصلۀ یک موج تا موج بعدی را «طول موج» می‌گویند.
کاربردهای امواج رادیویی
علاوه بر پخش برنامه‌های رادیویی، از امواج رادیویی برای بسیاری از انواع دیگر ارتباطات استفاده می‌شود. نیروهای پلیس و آتش‌نشانی و کارکنان تاکسیرانی و آمبولانس‌ها از رادیوهای دوطرفه برای ایجاد ارتباط با مراکز خود یا با یکدیگر استفاده می‌کنند. تلفن‌های بی‌سیم درون اتومبیل‌ها به‌وسیلۀ رادیو به شبکۀ اصلی تلفن متصل می‌شوند. کشتی‌ها و هواپیماها برای ایجاد ارتباط و عبور و مرور، از رادیو استفاده می‌کنند. آنها با استفاده از علامات دستگاه هدایت رادیویی می‌توانند موقعیت خود را تشخیص دهند. همچنین تلویزیون برای فرستادن تصاویر و صدا از امواج رادیویی استفاده می‌کند. اتومبیل‌ها، قایق‌ها و هواپیماهای مدل و سفینه‌های فضایی را نیز به‌وسیلۀ رادیو کنترل می‌کنند.
موج FM
رادیوهای VHF (دارای فرکانس خیلی بالا) به‌جای AM از FM (تعدیل فرکانس) استفاده می‌کنند. در موج FM، علاماتی که از میکروفون خارج می‌شود، به جای قدرت امواج رادیویی، فرکانس آنها را تغییر می‌دهد. موج FM صوت استریو را با کیفیت خوب پخش می‌کند؛ زیرا کمتر از موج AM دستخوش تداخل امواج می‌شود.
نگاهی به گذشته
اولین گیرنده‌های رادیویی از کریستال‌های کوچک به‌عنوان موج‌یاب استفاده می‌کردند. تُن صدا در آنها آنقدر پایین بود که شنونده مجبور بود از گوشی استفاده کند. بعدها گیرنده‌ها دارای تقویت‌کننده‌هایی شدند که لامپ‌های بزرگ خلأ داشتند و علایم رادیویی را تقویت می‌کردند؛ به‌طوری که صدا می‌توانست از طریق بلندگو پخش شود. در دهۀ1950، کم‌کم ترانزیستورهای کوچک، جای لامپ‌ها را گرفت و به این ترتیب، اولین رادیوهای کوچک قابل حمل، تولید و به بازار عرضه شد.
فرکانس
200KHZ یعنی فرستنده در هر ثانیه، 200000 موج رادیویی می‌فرستد. 100MHZ یعنی فرستنده در هر ثانیه، 100 میلیون موج رادیویی می‌فرستد.
سرعت امواج رادیویی
299000 کیلومتر در هر ثانیه (186000 مایل در هر ثانیه) می‌باشد. یک موج رادیویی می‌تواند در یک چشم بر هم زدن، کرۀ زمین را دور بزند.
👇 صدا چگونه به‌وسیلۀ امواج AM رادیو از جایی به جای دیگر فرستاده می‌شود؟
👇انواع امواج رادیویی و موارد استفادۀ آنها
👇امواج رادیویی در حالی که بین زمین و یون کرۀ زمین بالا و پایین می‌پرند، می‌توانند هزاران کیلومتر را در اطراف زمین بپیمایند.
👇این یک کارگاه مونتاژ رادیو در سال 1945 است؛ زمانی‌که جنگ دوم جهانی پایان یافت و صلح جایگزین آن شد. در خلال دهه‌های 1930 و 1940، خانواده‌های بسیاری، عصرها به رادیوگوش می‌دادند.
1895، علایم رادیویی توسط «مارکُونی» به مسافتی بیش از یک مایل فرستاده شد.
1901، مارکُونی اولین علایم رادیویی را که از عرض اقیانوس اطلس عبور کرده بود، دریافت کرد.
1906، پخش اولین کلام و موسیقی.
1915، اولین ارسال کلام از عرض اقیانوس اطلس.
1918، اولین دستگاه گیرندۀ رادیو با موج‌یاب شبیه به رادیوهای جدید.
1920، اولین برنامۀ عادی رادیویی در آمریکا.
1954، اولّین رادیو ترانزیستوری
1961، اولین فرستندۀ استریو.
بخشی از کتاب دانشنامه آکسفورد، علم و تکنولوژی از انتشارات پیام بهاران
صفحه 132-133