رادار می‌تواند موقعیت یک شیء متحرک یا ثابت را به ما اعلام کند. حتی اگر آن شیء به‌قدری دور باشد که ما نتوانیم آن را ببینیم و یا در تاریکی و مه قرار گرفته باشد. رادار برای مأموران کنترل ترافیک هوایی بسیار ضروری است؛ زیرا آنها نیاز دارند تا ارتفاع و موقعیت هواپیماها را در فضای اطراف فرودگاههای شلوغ بدانند. رادار همچنین کشتی‌ها را قادر می‌سازد تا بدون خطر برخورد، سفری مطمئن داشته باشند. رادار می‌تواند اشیائی به کوچکی یک حشره و یا به بزرگی یک کوه را کشف کند.
مشاهدات جوّی و پیش‌بینی‌های هواشناسی به کمک رادار میسر می‌شود؛ زیرا رادار می‌تواند نزدیک شدن طوفان‌ها و گردبادها را کشف کند. دانشمندان برای تحقیق در مورد سیّارات دیگر و جوّ، از رادار استفاده می‌کنند. رادار برای مسافرت‌های فضایی، حیاتی است؛ زیرا به مأموران کنترل در زمین امکان می‌دهد تا سفینه‌ها را قبل از رسیدن به مدار خود، ردیابی کنند. رادار موارد استفادۀ نظامی بسیاری دارد؛ زیرا می‌تواند از نزدیک شدن موشک‌ها یا حملۀ هواپیماها و کشتی‌ها خبر دهد. روی زمین پلیس نیز از رادار برای پیدا کردن وسایل نقلیۀ موتوری که از سرعت مجاز تجاوز کرده‌اند، استفاده می‌کند.
رادار چگونه کار می‌کند؟
اگر در یک درّه و در منطقه‌ای کوهستانی فریاد بزنید، انعکاس صدای خود را که به‌صورت امواج صوتی از صخره‌های نزدیک برمی‌گردد، خواهید شنید. طرز کار رادار شبیه به این خاصیت است؛ یعنی اشیاء را به‌وسیلۀ انعکاس امواج رادیویی آنها کشف می‌کند. فرستندۀ رادار، شعاع‌هایی از امواج رادیویی را به طرف آسمان می‌فرستد. وقتی این امواج به شیئی مثلاً یک هواپیما برخورد می‌کنند، بعضی از آنها منعکس شده به طرف بشقاب یا آنتن رادار برمی‌گردند. این جریان، امواج را به گیرنده‌ای می‌دهد که آنها را به علامات الکتریکی تبدیل می‌سازد.
دستگاههای مخصوص رادار از روی زمان برگشت امواج، فاصلۀ هواپیما را تشخیص می‌دهند. علامت راداری 1500 ثانیه طول می‌کشد تا پس از برخورد با هواپیمایی که در فاصلۀ 300 کیلومتری (190 مایلی) پرواز می‌کند به رادار برگردد. علامت به‌صورت نقطه‌ای نورانی روی صفحۀ رادار ظاهر می‌شود و اطلاعاتی در مورد موقعیت هواپیما به اپراتور ارائه می‌دهد. آنتن رادار مرتباً در حال گردش است تا به این ترتیب، تمام آسمان را پوشش دهد.
اکثر هواپیماهای بزرگ، دارای دستگاه رادار می‌باشند تا از وجود هواپیماهای دیگری که در نزدیکی آنها هستند، باخبر شوند. این دستگاه همچنین می‌تواند خلبان را از وقوع طوفان باخبر کند، زیرا ابرهای طوفان‌زا روی صفحۀ رادار مشخص می‌شوند. دستگاههای راداری که روی کشتی‌ها نصب شده است امواج رادیویی در سطح آب پخش می‌کنند. این امواج هرگاه به کشتی دیگر یا هرگونه مانع خطرناکی در نزدیکی آنها برخورد کند، منعکس می‌شود.
دانشمندان سعی می‌کنند دستگاههای رادار کوچک و ارزان‌قیمتی بسازند تا به‌عنوان کمک و راهنما همراه نابینایان باشد و در اتومبیل‌ها، رانندگان را از موانع و خطراتی که در مقابل آنهاست، آگاه کند.
نگاهی به گذشته
در سال 1935، دولت انگلستان از یک دانشمند به‌نام «روبرت واتسون وات» خواست تا اسلحه‌ای به‌نام اشعۀ مرگ را برای حمله به هواپیماهای دشمن اختراع کند. واتسون گفت که قادر به انجام چنین کاری نیست؛ اما به‌جای آن، او اولین دستگاه رادار را برای کشف هواپیماهای دشمن اختراع کرد.
👇 این هواپیما و مأمور کنترل در فرودگاه، از چهار نوع رادار استفاده می‌کنند. اطلاعاتی را که روی این صفحه می‌بینید، مربوط به رادار دوّم است و به مأمور کنترل نشان می‌دهد که شمارۀ پرواز BA234 ، مقصد آن لندن (LL) و ارتفاع پرواز 20000 پا می باشد.
«تل استار»
در سال 1962 اولین تصاویر زندۀ تلویزیونی را از عرض اقیانوس اطلس عبور داد.
ماهواره‌های هواشناسی
ادارۀ جوّ و اقیانوس‌شناسی ملی آمریکا، دارای چندین ماهوارۀ هواشناسی در مدارهای قطبی می‌باشد. این ماهواره‌ها بیشترتصاویر ابرها را برای ادارۀ هواشناسی تهیه می‌کنند که در تلویزیون نیز نشان داده می‌شوند.
ماهواره‌های اروپایی «مِتئوسات» روی مدار ثابتی بر فراز غرب آفریقا پرواز می‌کنند.
ماهواره‌های مخابراتی و ماهواره‌های سخن پراکنی روی مدار ثابتی در ارتفاع 35800 پایی زمین قرار دارند.
سازمان بین‌المللی ماهواره‌های مخابراتی (اینتِل سات) از مجموعۀ بیش از 110 کشور تشکیل شده است. این کشورها برای استفاده از شبکۀ ماهواره‌های مخابراتی که در مدار ثابتی بالای اقیانوس‌های اطلس، آرام و هند قرار دارند، حق اشتراک می‌پردازند.
بخشی از کتاب دانشنامه آکسفورد، علم و تکنولوژی از انتشارات پیام بهاران
صفحه 139