بعد از عقل، دومین قوّۀ اصیل در انسان، عبارت از قوّۀ غضبیّه است. علمای اخلاق برای این قوّه، بیست و یک رذیله شمارش کردهاند. این رذایل از حالت افراط و تفریط نفس به وجود میآیند؛ البتّه در آنجایی که نفس انسان از حالت اعتدال خارج میگردد.
رسائل مباحث قوّۀ غضبیّه در شش مجلد تدوین و ارائه میگردد.
کتاب اوّل: شامل مباحثی پیرامون جبن، خوف و رجاء می‌باشد.
کتاب دوم: شامل مباحثی پیرامون کِبَر و صِغَر نفس، ثبات نفس، طرح کلی خودسازی، عیبجویی، سوء ظنّ، خشم، حلم است.
کتاب سوم: مباحثی پیرامون انتقام جویی، عفو، عنف و رفق، سوءخلق، حِقد، لعن، طعن را مطرح میسازد.
کتاب چهارم: شامل مباحثی پیرامون عُجب و انکسار نفس است.
کتاب پنجم: مباحثی پیرامون کِبر و تواضع را در بر دارد.
کتاب ششم: شامل مباحثی پیرامون ذلّت، افتخار، استحقار نفس، بغی، انقیاد نفس، تزکیۀ نفس و اقرار، عصبیّت و کتمان حقّ، انصاف و استقامت بر حقّ، قساوت و رقّت است.
این کتاب اول از این مجموعه است . پیرامون مبحث خوف و رجاء ارائه مطلب می‌نماید.
فهرست مطالب این کتاب به شرح ذیل می‌باشد:
سخن مؤسّسه
مقدّمه
در باب قوای نفسانی انسان
انواع قوا در انسان
نقش مثبت قوّۀ عاقله
نقش مثبت قوّۀ شهویّه
نقش قوا در انسان
تقسیمبندی قوّۀ وهمیّه
نقش مثبت قوّۀ غضبیّه
واهمه، جزء اوّل قوّۀ وهمیّه
خیال، جزء دوم قوّۀ وهمیّه
متخیّله، جزء سوم قوّۀ وهمیّه
نقش مثبت قوّۀ وهمیّه
نقش تخریبی قوای مذکور
نقش تخریبی شهوت در نفس انسان
مصداقی از قوّۀ شهویّه و غضبیّه بدون مرز
مصداقی از قوّۀ وهمیّه بدون مرز
تشبیه علمای اخلاق از نفس بشر
صورت ملکوتی قوّۀ شهویّه
صورت ملکوتی قوا
صورت ملکوتی قوّۀ غضبیّه و وهمیّه
نقش قوّۀ وهمیّه بر دو قوّۀ شهویّه و غضبیّه
نقش قوّه عقلیّه در انسان
معنای هواهای نفسانی
عملکرد عقل در جلوگیری از فوران سایر قوا
تفاوت انسان با ملائکه
تزکیه نفس تنها راه رستگاری انسان
حالت انسان در رابطه با قوا
نمونهای از تأثیرپذیری قوا
تأثیر صبر بر قوا
معنای صبر در قوای شهویّه، غضبیّه و وهمیّه
در باب خلقت نفس
چگونگی خلقت نفس
دو چهره بودن نفس انسان
بررسی نفس انسان از لحاظ ذات و فعل
وحدت نفس در عین کثرت قوای آن
اسامی مختلف قوای نفسانی بر اساس کاربردهای آنها
فطرت و غریزه
فطرت به معنای عامّ و خاصّ
جلسۀ اوّل
مقدّمه
ارزش و کارکرد نیروی خشم
ارزشگذاری خشم در متون اسلامی
کیفیّت بحث قوّۀ غضبیّه
معنای تهوّر
جایگاه بحث تهوّر
تهوّر و افراط در نیروی خشم
راه علاج افراط در نیروی خشم
۱. توجّه به نتیجۀ تهوّر
۲. فکر کردن قبل از عمل
۳. عدم استفادۀ غیر ضروری از خشم
جُبن و تفریط در نیروی خشم
نکوهش جُبن در اسلام
۱. توجّه به نتیجۀ جُبن
۲. فکر کردن قبل از عمل
۳. وادار کردن خود به خشم
راه علاج تفریط در نیروی خشم
شجاعت و اعتدال در نیروی خشم
جلسۀ دوم
جایگاه بحث خوف در قوّۀ غضبیّه
معنای خوف
تفاوت خوف و انتظار
تفاوت بین بیم و ترس
خوف برای انسان مُکرَه
جامعترین معنای خوف
۱. تألّم از مکروه ضروریالوقوع غیراختیاری
اقسام خوف مذموم و علل آن
۲. تألّم از مکروه مشکوکالوقوع غیراختیاری
۳. تألّم از سوءرفتار اختیاری در آینده
۴. تألّم بی‌جا از رفتار معقول و مشروع
جلسۀ سوم
مقدّمه
تألّم از مرگ به خاطر بیم از نیستی
تألّم از مرگ به خاطر بیم از نقصان
چیستی جهان مادّه و مرگ
توصیف مرگ در فرهنگ اسلام
تألّم از مرگ به خاطر بیم از قطع علایق
بیم از قطع علایق
توجّه اسلام به طرفین مورد علاقه
تألّم ناشی از عدم ادراک قضا و قدر الهی
تألّم از مرگ به خاطر بیم از شماتت دشمنان
تصحیح نگرش به مرگ
تصحیح نگرش به لذّات
اسباب نهراسیدن از مرگ
جمع بین خوف و رجاء
تألّم از مرگ به خاطر بیم از عقاب الهی
ضرورت خوف و رجاء برای مؤمن
جلسۀ چهارم
مروری بر مباحث گذشته
منشأ پیدایش بیم و امید
رابطۀ بیم و امید با حکمت
رابطۀ علیّت بین بیم و شناخت
منشأ پیدایش ورع
رابطۀ بیم و امید با عمل انسان
منشأ پیدایش تقوا
منشأ پیدایش صدق
معنای تجرّد در خدمت
شرط ایمان
خوف از خدا
اقسام خوف ممدوح
خوف از خدا در اسلام
خوف تقلیدی
انواع خوف و شناخت نسبت به خدا
خوف علمی
خوف کشفی
خوف امام علی(ع) از خدا
فرق بین خوف و خشیّت
معنا و منشأ خشیّت
شواهد قرآنی بر معنای خشیّت
چاشنی محبّت در خشیّت اولیا(ع)
جلسۀ پنجم
شناخت علمی و کشفی در اسلام
مصداق شناخت علمی و کشفی
تفاوت ثمرۀ شناخت علمی و کشفی
جایگاه شناخت
ملاک ارزش‌مندی خوف
ارزش‌مندی خشیّت
خوف از شیء
تقسیمبندی خوف در علم اخلاق
خوف از سبب شیء
مصادیق خوف ممدوح از شیء
برخی از احوال خائفین
اویس قرنی
مرد اعرابی
جلسۀ ششم
مصادیق دیگر خوف ممدوح از شیء
معنای خوف از حجاب
۱. بیم از معاصی
مصادیق خوف ممدوح از سبب شیء
۲. بیم از ملکات سیّئه
۳. بیم از غوطهور شدن در نعمت
۴. بیم از استدراج
۵. بیم از وقوع در معصیت
۶. بیم از مرگِ بدون توبه
۷. بیم از نقص توبه
۸. بیم از قساوت
۹. بیم از انحراف
۱۰. بیم از علم خدا به سریرۀ عاصی
۱۱. بیم از غفلت
۱۲. بیم از عدم قبولی طاعات
۱۳. بیم از ردّ مناجات
جلسۀ هفتم
مصادیق دیگر خوف ممدوح از سبب شیء
۱۴. بیم از ادا نکردن حقوق الهی
۱۵. بیم از ظاهر شدن نقص عبادات
۱۶. بیم از مغرور شدن به دنیا
۱۷. بیم از تعجیل در عقوبت
پیرامون خوف از گذشته و آینده
۱۸. بیم از علم خدا به رذایل
۱۹. بیم از توجّه به غیر خدا
۲۰. بیم از گذشته و سوءخاتمه
خوف از گذشته
خوف از آینده
رابطۀ انسان و عمل او
توجّه به عدم بازگشت به دنیا
ملاک حُسن و قُبح خوف
نقص بودن خوف
کمال بودن خوف
خوف زائد
درجات خوف
خوف ناقص
خوف معتدل
جلسۀ هشتم
منشأ عدم تحصیل خوف ممدوح
ضعف و عدم مقتضی خوف
وجود مانع برای خوف
راههای معالجۀ غفلت
۱. تفکّر
۲. قرائت قرآن
۳. معاشرت با خائفین
۴. اطّلاع از احوال خائفین
راههای معالجۀ حبّ دنیا
فرق مانعیّت غفلت و حبّ دنیا
راههای تضعیف نیروی شهوت
قطع اسباب شهوی
عدم تهییج شهوت
تعدیل شهوت از راه مباح
جلسۀ نهم
مروری بر مباحث گذشته
راههای تقویت نیروی عفّت
تذکّر و توجّه به ثمرۀ عفّت
عمل کردن طبق عفّت
سومین راه تحصیل خوف ممدوح
اقسام خوف به اعتبار احکام شرعی
بیم مکروه
بیم حرام
بیم مستحبّ
بیم واجب
آثار صبر
منشأ پیدایش صبر
آثار صبر
آثار استمرار یاد خدا
آثار اُنس و کمال معرفت
دلیل زیر بنایی بودن خوف برای سلوک
آثار محبّت
جلسۀ دهم
ضرورت بهرهگیری از ایّام عاشورا
اهمّیت خوف سوءخاتمه
تأثیر اعتقاد باطل بر سوءخاتمه
اهمّیت لحظۀ آخر
انواع اصول اعتقادی
در نظر گرفتن احتمال خلاف
راه نجات از اعتقادات باطل
اتّکا به خدا
تهذیب نفس
ذکر توسّل
جلسۀ یازدهم
رابطۀ ایمان با حبّ به خدا
تأثیر ضعف ایمان بر سوءخاتمه
رابطۀ حبّ به خدا با حبّبه دنیا
نتیجۀ ضعف ایمان
دلیل اهمّیت لحظۀ مرگ
قلب سلیم
معنای قلب سلیم
معنای زهد
انواع قلب در محبّت به خدا
ضرورت خدا دوستی
منشأ بغض به خدا
سوءخاتمه با بغض به خدا
تعارض خدا دوستی و دنیا دوستی
مراعات محبّت خدا
راه رهایی از سوءخاتمه به بغض خدا
مراعات محبّت رسول اکرم(ص)
جلسۀ دوازدهم
تأثیر کثرت معاصی بر سوءخاتمه
تأثیر اعمال بر روح
لحظۀ مرگ و بروز علایق انسان
حالات قلب در لحظۀ مرگ
دل در گِروی عمل
اهمّیت خوف از سوءخاتمه
پیشگیری از سوءخاتمه
شهادت فیسبیلالله
جهاد با نفس
آثار خوف ممدوح در دنیا
عدم ترس از غیر خدا
رشادتهای حضرت مُسلم(ع)
ذکر توسّل
جلسۀ سیزدهم
آثار خوف ممدوح در دنیا
عمل کردن بر مبنای خوف
عدم دل‌بستگی به دنیا
نداشتن حبّ جاه و حبّ شهرت
جمعبندی
ضرورت مجاهدۀ با نفس
آثار خوف ممدوح در آخرت
ایمنی در قیامت
ورود بدون حساب در بهشت
نترسیدن از غیر خدا و تدبیر امور
سُکنی در رَفیق اَعلی
تدبیر حبیببنمظاهر
ذکر توسّل
جلسۀ چهاردهم
مقابلۀ خوف ممدوح و مذموم
ضدّ خوف مذموم
ضدّ خوف ممدوح
معنای رجاء و انواع آن
رجاء صادق
تمنّی
رجاء کاذب
رجاء حُمق
رجاء ستایش شده در اسلام
نوع دیگری از تمنّی
غرور
ذکر توسّل
جلسۀ پانزدهم
صورتهای رجاء مذموم
امیدوار بودن بدون تهیّۀ مقدّمات اوّلیه
امیدوار بودن بدون تهیّۀ مقدّمات بعدی
امیدوار بودن بدون تهیّۀ هیچیک از مقدّمات
رجاء حقیقی در نظر اسلام
حقیقت رجاء طبق مقدّمات اراده
ذکر توسّل
جلسۀ شانزدهم
رجاء در رابطۀ با گناه و عمل نیک
ضرورت امیدوار بودن انسان
وعدههای امیدوارکنندۀ الهی در قرآن
توصیۀ اولیای خدا(ع) به رجاء
رحمت الهی نسبتبه گناهان
رحمت الهی در ارتباط با حسنات
ذکر توسّل
جلسۀ هفدهم
ضرورت ملازمۀ خوف و رجاء
اقتضای امور ممکنالحصول
تفاوت امید و انتظار
اثر سازندگی خوف و رجاء
دائمی بودن خوف و رجاء
ملاک ارجحیّت خوف و رجاء
سنجش بیم و امید نسبت به شخص
سنجش بیم و امید نسبت به ذاتشان
ارزش‌مندی اعمال بر پایۀ رجاء
تعقیب خوف با رجاء
استثنا بودن خوف از حجاب
مسیر حرکت و رشد
ذکر توسّل
جلسۀ هجدهم
برتری رجاء بر خوف در آثار اسلامی
محبوبترین بندگان در نزد خدا
وظیفۀ انسان معتدل در ارتباط با خوف و رجا
سفارش خداوند به حضرت داوود(ع)
سفارش به «حُسن ظنّ به خدا» در روایات
برتری عمل بر پایۀ رجاء
کتاب‌نامه
فهرست آیات
فهرست روایات
فهرست نمایه
فهرست اشعار
مروری بر زندگینامۀ حضرت استاد(ره)
دربارۀ مؤسّسۀ مصابیحالهُدیٰ
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.