عالم عامل ربانی و مرجع بزرگوار مرحوم حضرت آیه‌الله حاج آقا محتبی تهرانی(ره) از شاگردان برجستۀ مکتب فقهی، اخلاقی و عرفانی امام خمینی(ره)، پس از سالیان سال تدریس اخلاق و معارف اسلامی، به تبیین مبانی تربیت دینی و تأدیب الهی انسان پرداختند که متن این جلسات تحت عنوان ادب الهی منتشر می‌شود. حیا، موهبتی الهی چهارمین جلد از این مجموعۀ ارزش‌مند است که توسط انتشارات مؤسسۀ پژوهشی فرهنگی مصابیح‌الهدی به علاقمندان معارف ناب اسلام و دل‌دادگان مکتب حقّۀ اهل بیت عصمت و طهارت(ع) تقدیم می‌گردد.
فضای حاکم بر جامعه، بر چهار محیط تربیتی نقش قوی دارد. تنها در صورتی که روح حاکم بر جامعه حیا باشد، این نقش سازنده است. از طرفی حیا به عنوان زیربنای تربیت، نقشی حیاتی را در این امر ایفا می‌کند. حضرت استاد(ره) طی سی و یک جلسه در سال‌های مختلف، حیا را در ابعاد اخلاقی و معرفتی مورد بررسی قرار داده‌اند.
فهرست مطالب این کتاب به شرح ذیل می‌باشد:
مقدّمه
جلسۀ اوّل
ریشۀ فضایل و رذایل اخلاقی
بررسی نیروی شهوت
بررسی نیروی غضب
بررسی نیروی وهم
انواع گناه
توضیحی راجع به ارتکاب گناه
نقش «وقاحت» در ارتکاب گناه
معنای وقاحت
تعریف اصطلاحی
معنای خَلع
ریشۀ اصلی گناهان
دور شدن انسان بیحیا از عمل نیک
حیا، ضدّ وقاحت
جایگاه حیا
کارکرد حیا
جایگاه حیا در اسلام
پوشش اسلام و ایمان
پیوند با اهلبیت(ع)
پیوند با مُحبّ واقعی
ذکر توسّل
جلسۀ دوّم
مروری بر مباحث گذشته
رئوس مطالب پیرامون حیا
تعریف حیا
در ارتباط با نفس
انفعالی بودن حیا
انزجار قبل از عمل و بعد از عمل
بازدارندگی از گناه
حیای بعد از عمل
رابطۀ بین حیا و عقل
حیا در ربط با عمل ارادی
عاقل‌ترین، باحیاترین
گفتاری دربارۀ اعمال قبیح
۱. قبیح شرعی
۲. قبیح عقلی
۳. قبیح عرفی
عُرف متشرّعه
اهمّیت رعایت عُرف
حیا غریزهای انسانی
حیای حیوانات
حیا، خصوصیّت انسانی
اشارهای به رابطۀ حیا و آزادی
مستقل بودن حیا از دین
فطری بودن حیا
انسانی بودن حیا
بیرون رفتن از انسانیّت
ذکر توسّل
جلسۀ سوم
مروری بر مباحث گذشته
غیر اکتسابی بودن حیا
حیا موهبتی الهی
مشترک بین مؤمن و کافر
مهمّترین موهبت
قوّۀ ممیزّه
رابطۀ بین حیا و تقوا
درجات تقوا
رابطۀ حیا و تقوا
انواع حیای ممدوح و مذموم
روایات ستایش حیا
روایات نکوهش حیا
ریشه های پیدایش حیا
ریشههای مقبول
ریشههای مردود
معنای «حیا» و «خجالت»
حیای بجا و حیای بیجا
حیای عقل و حیای حماقت
۱. محرومیّت معنوی
ترک واجب
آثار سوء حیای بیجا
ارتکاب معاصی
مصداقی از حیای بیجا
۲. محرومیّت مادّی
ریشههای ابتلا به حیای بیجا
ریشهها
نسبتها
تأثیر ضعف ایمان
تأثیر قوّت ایمان
ذکر توسّل
جلسۀ چهارم
مروری بر مباحث گذشته
شرم از پرسیدن و آموختن
شرم از حضور در جلسه
شرم از مربّی
شرم از یادگیری مسائل شرعی
آثار شرم از یادگیری
اثر حیای عقل در یادگیری
اثر حیای حمق در نادانی
انواع علم
شرم از گفتن «نمیدانم»
قابل توجّه عُلما
تذکّری از امام خمینی(ره)
نَفْسکُشی
توبۀ مشکل
اثر گفتن «نمیدانم»
شرم از تعلیم دادن و ابراز حقّ
گفتن آنچه مفید است
گفتن حقّ
صراحت خدا در بیان حقّ
حیای خداوند
جمعبندی مباحث
ذکر توسُل
جلسۀ پنجم
مروری بر مباحث گذشته
ملاحظاتی دربارۀ تعلیم و تعلّم
تأثیرگذاری موقعیّتها
لزوم رعایت حیا در آموزش
اقتضای مخاطب
اقتضای موقعیّت
اقتضای کیفیّت بیان مطلب
آمیختگی مسائل اخلاقی و تربیتی
نسبت به معلّم
نسبت به متعلّم
اهمّیت و ضرورت رعایت حیا در گفتار
روش پیامبراکرم(ص)
در تربیت افراد
اساس کار تربیتی
حیا در پوشش
اهمّیت و ضرورت رعایت حیا در رفتار
توجّه به موقعیّتها
جبرانناپذیری
ذکر توسّل
جلسۀ ششم
ضرورت رعایت حیا در محیط آموزشی و تربیتی
محوریّت حیا در اثبات حدود الهی
حمل بر صحّت
توبۀ قبل از محکمه
نقش حیا در اجرای «نهی از منکر»
ضرورت رعایت حیا در محیط رفاقتی
ضرورت حفظ حریم
حیا، حافظ عزّت
معیار انتخاب رفیق
حدود رفاقت خصوصی
ضرورت رعایت حیا در محیط زناشویی
انواع سهگانۀ حیا
۱. حیای از خدا
۲. حیای از مردم
۳. حیای از نَفْس
توضیح و تطبیق
تأکید اولیای الهی(ع) بر حفظ حیای انسان
حفظ سازمان وجودی انسان
ذکر توسّل
جلسۀ هفتم
طرح ارزیابی انواع حیا
عوامل ایجادکنندۀ حیا
محلّ بحث
۱. عامل: حیاکننده
۲. شخص دوم
عوامل تشدیدکنندۀ حیا
بیرونی بودن شخص دوم
مطّلع بودن شخص دوم
اطّلاع شهودی شخص دوم
ادراکات قُبحی شخص دوم
حیا به چشم است
اثرگذارترین حیا برای انسانهای معمولی
شخصی مثل خودش
ضرورت حیای از مردم
حیای اولیایخدا(ع)
مراعات پنهان و آشکار
فراگیرترین حیا، حیای از نفس
تأکید بر نهی از منکر
تأکید شریعت بر پردهداری
تلاش مکتبهای شیطانی
تأکید بر حیای از مردم
روش بنیامیّه
ذکر توسّل
جلسۀ هشتم
مروری بر مباحث گذشته
ملاک ارزش‌مندی اعمال
باارزشترین حیا در معارف اسلامی
ملاک استحقاق پاداش
آثار حیای از خدا
نقش و کارکرد حیا بر شهوت
افراط، تفریط و اعتدال
ثمرۀ حیا در شهوت
نقش و کارکرد حیا بر غضب
اوّلین گام غضب
ثمرۀ مهار شدن غضب و شهوت
رابطۀ بین حیا و آزادی
آزادی عقل
آزادی انسانی
آزادی حیوانی
صفات آزادگان
آثار بیحیایی در بُعد انسانی
مَسخ انسانیّت
خیانت
سخت دلی و خشونت
خروج از انسانیّت
دورشدن از رحمت
چگونگی مَسخشدن
معنای سنّت الهی
آثار بیحیایی در بُعد معنوی
نفاق و کفر
پستتر از حیوان
برخورد فطرتهای سالم با بیحیایی
ذکر توسّل
جلسۀ نهم
طرح بحث
اکتسابی بودن ایمان
تعریف ایمان و حیا
غیر اکتسابی بودن حیا
توجّهدادن به حضور خدا
معرّفی اعمال حَسَن و قبیح
زمینهسازی ایمان برای حیا
تطبیق بحث با مثال
نکتهای دقیق
مؤیّدات روایی بحث
ایمان، زمینهساز حیا
حیا در اظهار فضل
حیا، بخشی از اسلام
بررسی نظر صدرالمتألهین(ره)
آسیبپذیری ایمان
نقش حیا بر ایمان
حیا، حافظ ایمان
پوشش ایمان
تلازم حیا و ایمان
مؤمن بیحیا نداریم
ملازمت حیا و ایمان
کمیّت حیای از خداوند متعال
کیفیّت حیای از خداوند متعال
جلسۀ دهم
امتیازات حیا کردن از خداوند متعال
راه علمی
راه تقویت و حفظ حیا
راه عملی
سبب اعمال نیک
آثار معنوی حیا
آثار مختلف
موجب ترک معاصی
موجب توبه و غفران الهی
موجب استحقاق صدقه
آثار مادّی حیا
موجب حفظ احترام
موجب حیثیت اجتماعی
ضرورت «باحیا بودن» مسئولین
مراتب و درجات حیا
اشاره
حیای از عمل خود
حیای از عمل منسوبین
حیای از عمل آشنایان
حیای از عمل هر شخصی
ویژگی حیا در افراد کم سنّ و زنان
حیای قویتر
تذکّر به مسئولین تربیتی
حیای زنها
اولویّت در بیحیا کردن جامعه
توجّه دین به حیای زن
عقد خواندن پیامبراکرم(ص)
ذکر توسّل
جلسۀ یازدهم
طرح بحث
معنای «وقاحت»
معنای «حیا»
تعبیری سادهتر
اهمّیت و جایگاه حیا در معارف اسلامی
انواع حیا
حیا، لباس تقوا
حیا، مختصّ انسان است
رابطۀ حیا با ایمان و عقل
مانعیّت حیا از اعمال قبیح
وظیفۀ خطیر والدین
نقش حیا در تربیت فرزند
ذکر توسّل
جلسۀ دوازدهم
مروری بر مباحث گذشته
دستورالعمل الهی، مبتنی بر حیا
مخاطبان آیۀ شریفه
علّت استیذان فرزندان
مصداق دیگری از حیا
لزوم رعایت عفاف
خطاب اسلام به والدین
اسوۀ والای حیا
بهترین زنان
پوشش در مقابل نابینا
نزدیکترین زنان به خدا
محوریّت «حیا» در دستورات شرع
رابطۀ حیا با «وجوب نهی از منکر»
رابطۀ حیا با «حرمت غیبت»
ذکر توسّل
جلسۀ سیزدهم
مروری بر مباحث گذشته
اشارهای به رابطۀ حیا با ایمان
لزوم صیانت از حیای فرزندان
ضرورت جداسازی محلّ خواب
اعلام خطر
حیا، موجبات پاکدامنی
تذکّری دربارۀ اختلاط پسر و دختر
زمان جداکردن فرزندان
جنایت بزرگ در حقّ جامعه
دلیلی دیگر بر فطری بودن حیا
حیا، غریزهای انسانی
منشأ بیعفّتیها
ذکر توسّل
جلسۀ چهاردهم
مروری بر مباحث گذشته
نهی از تربیت فرزند با عصبانیّت
استفاده از روش تلویح و تعریض در تربیت
مخاطب تلویح و تعریض
معنای «تلویح»
معنای «تعریض»
اثرپذیری غیرارادی فرزند از والدین
معنای «حال» و «ملکه»
تدریجیالحصول بودن تربیت
پذیرا بودن کودک
کارکرد ملکه در تربیت فرزند
ضرورت توجّه به مصاحب
شرط تداوم در مجالست و مصاحبت
ضرورت توجّه به همنشین
از این محافل بپرهیز
دلیل نهی از این مجالس
ذکر توسّل
تاریک فکران
جلسۀ پانزدهم
اهمّیت بحث حیا
مقدّمۀ بحث
محور مباحث اخلاقی
ریشههای وقاحت
تعریف وقاحت
ریشههای عمل زشت
افراط در قوا
تفریط در قوا
مشارکت در قوا
فعل و ترک فعل
وقاحت
ذکر توسّل
جلسۀ شانزدهم
مروری بر مباحث گذشته
تعریف لغوی
تعریف علمای اخلاق
تعریف محدّثین
تعریف حیا
غریزی و همگانی بودن حیا
تعریف متکلّمین
فطری بودن حیا
امتیاز انسان از حیوان
همگانی بودن حیا
پوشش نفس
نقش حیا نسبتبه روح و نفس
پوشش عیوب
انواع پوشش
مقایسه و نسبت سنجی بین حیا و تقوا
مقایسۀ حیا و تقوا
نسبت بین حیا و تقوا
ذکر توسّل
جلسۀ هفدهم
مروری بر مباحث گذشته
جایگاه شرم و حیا
بازدارندگی حیا
نسبتبه افعال اختیاری
مقدّمات اراده
حیا، هنگام تصوّر عمل
یک مثال ساده
رابطۀ حیا و عقل
حُسن و قُبح اعمال
ملاک وضع احکام شرعی
مشکل اساسی جامعه
ذکر توسّل
جلسۀ هجدهم
مروری بر مباحث گذشته
تأثیر حیا بر التزام به احکام شرعی
شُکر مُنعِم
تأثیر حیا در عمل بهواجب
درجهبندی عمل به احکام
عامل هر خیری
ارتباط حیا با خصال زیبای دیگر
ایجاد و کارآیی مَلکه
رابطۀ بین حیا و تقوا
ذکر توسّل
جلسۀ نوزدهم
مروری بر مباحث گذشته
لباسِ اسلام و ایمان
همراهی حیا و ایمان
نقش حیا بر اعمال خیر و شرّ
رابطۀ ایمان و عمل
حیا، مولّد عمل
حیا، موجب انفعال درونی
آثار تداوم گناه
افسار گسیختگی
آثار از بین رفتن حیا
مصداقی برای کُفرِ جُحود
یکی از خطرات جامعه
ذکر توسّل
جلسۀ بیستم
مروری بر مباحث گذشته
انواع ناظر و شهود
ارکان حیا
حیای از مردم
نکوهش عقل
حیای از نفس
ثمرۀ ایمان
حیای از ملائکه
حیای از اولیاءالله(ع)
عرضۀ اعمال بر پیامبراکرم(ص)
عرضۀ اعمال بر ائمه(ع)
اشاره به حیای از خدا
جلسۀ بیست و یکم
مروری بر مباحث گذشته
ادامۀ بحث حیای از اولیاءالله(ع)
نظارت پیامبراکرم(ص) و ائمه(ع) بر اعمال
عرضۀ اعمال در هر صبح
اذیّت کردن پیامبراکرم(ص)
اطّلاع کامل ائمه(ع) بر اعمال
رؤیت اعمال
آنها ناظر اعمال هستند
حیا کنید!
طرح بحث حیای از خدا
دلیل اثر نکردن توسّلات
راه ورود به بهشت
جلسۀ بیست و دوم
مروری بر مباحث گذشته
حیای از نظارت خدا بر اعمال
حیای از خدا در روابط گوناگون
حیای از حضور دائمی خدا
حیای از جایگاه خدا
اثر ارزشی حیای از خدا
حقّ حیای از خدا
نسبت به انواع قبائح
نسبت به جایگاه خدا
جلسۀ بیست و سوم
مروری بر مباحث گذشته
علم الهی
حقّ حیا نسبت به پروردگاری خدا
حیای متوسّطین و اولویتهای آن
مربّی بودن خدا
معنای حقّ حیای از خدا
نقش «سرّ» در رعایت حیا
نقش «شکم» در رعایت حیا
ماندگاری اعمال
نقش «یاد مرگ» در رعایت حیا
نقش «علاقۀ به دنیا» در رعایت حیا
جلسۀ بیست و چهارم
مروری بر مباحث گذشته
شاهد غیر مشهود
باارزشترین حیا و آثار آن
آثار حیای از خدا
زیباترین حیا
کاربردیترین حیا در جامعه
ابتداییترین حیا
حیای مربوط به روابط اجتماعی
تلاش دشمنان در ترویج بیحیایی
بیتوجّهی به حیا و ترویج بیحیایی
جلسۀ بیست و پنجم
مروری بر مباحث گذشته
طرح بحث
تقسیمبندی از نظر اثر
موانع ارتکاب گناه
حیای مذموم؛ خجالت
اثر ضعف انسانی و ایمانی
ریشههای حیا
مصادیق حیای مذموم
حیای از یادگیری
حیای از گفتن«نمیدانم»
حیای از ابزار «حقّ»
رسانهها
عوامل ترویج بیحیایی در جامعه
سکوت مسئولین
فضای حاکم بر جامعه
فضاسازان جامعه
راه علاج ترویج بیحیایی در جامعه
اثر سکوت علما و اُمرا
تلازم کار فرهنگی و اجرایی
نقش تخریبی فاسق ظاهرالصلاح
اوّلین قدم: اصلاح فضاسازان
کتاب‌نامه
فهرست آیات
فهرست روایات
فهرست نمایه
فهرست اشعار
مروری بر زندگینامۀ حضرتاستاد(ره)
دربارۀ مؤسّسۀ مصابیحالهُدیٰ
نقد و بررسی‌ها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.