موتورهای جت، بسیار پُر قدرت می‌باشند و عمدتاً در هواپیماهای بزرگ و سریع استفاده می‌شوند. آن‌ها نسبت به موتورهای درون‌سوز که در هواپیماهای اولیه استفاده می‌شد، قسمت‌های متحرک کمتری دارند و به همین خاطر، به مواظبت کمتری نیاز دارند. استفادۀ گسترده از موتورهای جت در هواپیماهای مسافربری در دهۀ 1960، مسافرت‌های هوایی بین‌المللی را سریع‌تر و ارزان‌تر کرد.
موتورهای جت چگونه کار می‌کنند؟
موتور جت شبیه به موشک عمل می‌کند؛ اما برخلاف موشک، این موتور هوا را از قسمت جلو می‌مکد. در قسمت اصلی موتور، هوا فشرده شده و در محفظۀ احتراق به وسیلۀ سوختی که به آن اضافه می‌شود، می‌سوزد. این عمل، گازهای بسیار پُرحرارتی تولید می‌کند که منبسط شده و از قسمت عقب موتور با فشار بیرون می‌زند. این گازها همچنان که با فشار خارج می‌شوند، هواپیما را به طرف جلو می‌رانند. آن‌ها همچنین باعث گردش توربینی می‌شوند که کمپرسور را می‌گرداند. برای ایجاد قدرت بیشتر، می‌توان مقداری سوخت اضافی به صورت فواره در قسمت اگزوز تزریق کرد که آن را اصطلاحاً مرحلۀ بعد از سوخت می‌نامند. این کار باعث می‌شود که گازها (موقع خروج) بیشتر داغ شوند؛ ولی مقدار زیادی سوخت مصرف می‌شود. از تکنیک مرحلۀ بعد از سوخت، در هواپیماهای جنگنده و موقعی که احتیاج به سرعت فوق‌العاده دارند، استفاده می‌شود.
انواع موتور جت
توربو جت‌ها ـ اولین موتورهای جت هستند که در آن‌ها، تمام هوا به درون موتور مکیده می‌شود و از محفظۀ احتراق می‌گذرد. توربو جت‌ها بسیار پُر صدا هستند؛ زیرا گازها با سرعت بسیار زیادی از موتور خارج می‌شوند.
توربو فن‌ها ـ موتورهای با صدای کمتر هستند؛ زیرا هوا با سرعت کمتری از آن‌ها خارج می‌شود. آن‌ها دارای پَرّه‌های بزرگی در قسمت جلو هستند که هوا را می‌مکد. قسمتی از هوا از محفظۀ احتراق می‌گذرد و قسمت بیشتر هوا به‌طور مستقیم از اطراف موتورخارج می‌شود. اکثر هواپیماهای بزرگ مسافرتی از موتورهای توربوفن استفاده می‌کنند.
توربو پراپ ـ توربین موتور ملخی را می‌گرداند و باعث می‌شود هواپیما به سمت جلو رانده شود. این‌گونه موتورها برای سرعت‌های کمتر از 800 کیلومتر (500 مایل) در ساعت، مناسب می‌باشند و اکثراً در هلی‌کوپترها استفاده می‌شوند.
رَم جت‌ها ـ ساده‌ترین نوع موتور جت می‌باشند. این موتور، هوا را به درون نمی‌کشد؛ بلکه همچنان که پرواز می‌کند، ایجاد خلأ می‌کند. موتورهای رَم جت، قبل از آن که بتوانند هوای کافی را برای کار کردن جمع‌آوری کنند باید ابتدا به سرعت حرکت کنند.
موتورهای جت از سوختی به‌نام نفت سفید استفاده می‌کنند که نوعی پارافین می‌باشد.
یک جامبوجتِ بوئینگ 747 با چهار موتور جت در پرواز از لندن به هنگ‌کنگ 180000 لیتر سوخت مصرف می‌کند. این مقدار سوخت می‌تواند 3500 بار باک اتومبیل را پر کند و آن را بیش از یک میلیون مایل راه ببرد.
موتورهای معمولی جت
رولز رویس آر. بی 211 توربوفن قطر 2/2 متر.
طول 3 متر.
نیروی فشار
با قدرت‌کافی برای بلند کردن 26 تُن
وزن5/4 تُن، مورد استفاده در جامبوجتِ بوئینگ 747
«پِرات» و «ویتِنی» اِف 100 پی دبلیو 100 توربوفن
قطر2/1 متر
طول3/5 متر
نیروی فشار با قدرت کافی برای بلندکردن 11 تُن
وزن 5/1 تُن
مورد استفاده در هواپیماهای جنگندۀ مدرن.
اولین موتور جت، توسط فرانک ویتلِ در سال 1937 در انگلستان آزمایش شد. اما اولین هواپیمای جت به‌نام هینکل هی 178 در سال 1939 با استفاده از موتورهای پیش رفته، توسط فون اوهاین در آلمان پرواز کرد.
اولین هواپیمای جت مسافربری که دی هاویلندکامت نام داشت در سال 1952 در خطوط هوایی قرار گرفت.
بخشی از کتاب دانشنامه آکسفورد، علم و تکنولوژی از انتشارات پیام بهاران
صفحه 94