وقتی مردم در مورد مواد شیمیایی صحبت می‌کنند، معمولاً منظورشان موادی است که در شیمی به‌کار می‌رود. هزاران نوع از این مواد وجود دارند. بعضی مثل‌کلسیم و کربن جامدند و بعضی مثل اسید سولفوریک و اتانول، مایع. برخی هم مثل هیدروژن و اکسیژن به صورت گاز هستند. تمام جهان از عناصر خاص یا ترکیبی از عناصر مختلف ایجاد شده است؛ بنابراین هرچیز در واقع یک مادۀ شیمیایی است.
کاربردهای مواد شیمیایی
مواد شیمیایی کاربردهای زیادی دارند. بعضی به‌صورت دارو، و بعضی برای جلوگیری از فاسد شدن غذا یا اضافه‌کردن طعم و رنگ به آن به‌کار می‌روند. کشاورزان از مواد شیمیایی برای‌کُشتن آفات و از بین بردن علف‌های هرز استفاده می‌کنند. کودهای شیمیایی، زمین را تقویت و کمک می‌کنند تاگیاهان بهتر رشد کنند. دیگر مواد شیمیایی، در استخراج فلزات از سنگ یا تهیۀ پلاستیک به‌کار می‌روند.
منابع مواد شیمیایی
صنعت شیمی، مواد خود را از منابع متعددی می‌گیرد؛ ازجمله دریا، گیاهان و سنگ‌ها. بسیاری از مهم‌ترین مواد شیمیایی در کارخانه‌ها از نفت و ذغالِ سنگ تهیه می‌شود.
اسیدها و بازها
اسیدها (مواد ترشی) فراوان هستند. لیمو، ترش است چون اسید سیتریک دارد. سرکه، اسید اتانوئیک دارد. این‌ها، اسیدهای ضعیف هستند. اسیدهای قوی خطرناک‌تر از آن‌اند که چشیده یا لمس شوند؛ چون خورنده هستند. یعنی‌پوست بدن، چوب، پارچه و دیگر مواد را می‌خورند. اسیدها در بسیاری از تولیدات صنعتی، کاربرد دارند؛ از جمله در مواد منفجره، کودهای شیمیایی و باطری اتومبیل.
بازها مواد شیمیایی هستند که چرب به نظر می‌رسند. بازها می‌توانند آن‌قدر قوی باشند که پوست را بسوزانند؛ درست مثل اسیدهای قوی. از بازها در تهیۀ صابون، شیشه و صنایع شیمیایی استفاده می‌شود.
مثال هایی از مواد شیمیایی معمولی
| فرمول شیمیایی | نام علمی | نام متداول |
| Nacl | کلرور سدیم | نمک |
| NaHco3 | بی‌کربنات‌سدیم | جوش‌شیرین |
| NAOH | هیدروکسید سدیم | سود سوزآور |
| Cao | اکسید کلسیم | آهک |
| caco3 | کربنات کلسیم | گچ |
| caso4 | سولفات کلسیم | گچ شکسته بندی |
بلورها و معدنی‌ها (کانی‌ها)
اتم‌هایی که مواد جامد را تشکیل می‌دهند، طرح مخصوصی دارند. بعضی جامدات شکل‌های هندسی خاصی دارند که آنها را«کریستال» یا «بلور» می‌نامند.
معدنی‌ها موادی هستند که ساختمان حیاتی ندارند و از سنگ‌ها به دست می‌آیند. هرمادۀ معدنی، ساختمان شیمیایی خاص و شکل خاصی دارد. بیش از 2500 نوع مختلف مادۀ معدنی تاکنون کشف گردیده است. از جمله موادی که مصرف روزمره دارند؛ عبارت‌اند از پنبۀ نسوز، نمک، گرافیت که در مغز مداد استفاده می‌شود، طلق که در پودر طلق به‌کار می‌رود و خاک چینی که در سفالگری مصرف دارد. طلا، نقره، الماس و دیگر جواهرات، همچنین سنگ فلزات مانند مس، قلع، آهن و سرب همه جزو معدنی‌ها هستند.
بخشی از کتاب دانشنامه آکسفورد، علم و تکنولوژی از انتشارات پیام بهاران
صفحه 11