کربن مادّۀ سیاه رنگی است که شما در چوبهای سوخته و نانهای برشته میبینید. کربن همچنین میتواند به دو صورت مختلف به شکل بلور درآید: یکی گرافیت که مادۀ سیاهی است که در مداد استفاده میشود و دیگری الماس که سختترین جسم شناخته شده است. وقتی کربن با هیدروژن ترکیب شود، تشکیل خانوادهای از مواد جدیدی را میدهد که به هیدروکربنها معروفاند و شامل سوختهایی از قبیلگاز طبیعی، نفت، پارافین و گازوییل است. کربن همچنین با هیدروژن و اکسیژن ترکیب میشود و به صورت مواد غذایی مثل شکر و نشاسته در میآید که به نام کربوهیدراتها معروفاند. وقتی مواد غذایی و مواد سوختی میسوزند، کربن آنها با اکسیژن ترکیب شده و به صورت گاز دیاکسید کربن در میآید. سرکه، الکل، عطرها، پلاستیکها و ضد عفونیکنندهها همه کربن دارند.
کربنهای حیاتی
بدن گیاهان و حیوانات، عمدتاً از مواد کربندار تشکیل شده است؛ بنابراین کربن برای حیات ضروری است. هوای اطراف ما مقدار کمی گاز دیاکسید کربن دارد. گیاهان از طریق برگهای خود، دیاکسید کربن و از راه ریشهها، آب جذب میکنند و با استفاده از انرژی خورشید، این گاز و آب را به مواد گیاهی جدید تبدیل میکنند؛ بنابراین گیاهان، نوعی کربن هستند. برخیحیوانات، گیاهان را به عنوان غذا میخورند؛ بنابراین بدن ما نوعی کربن است. وقتی ما مواد غذایی را در بدن خود میسوزانیم، کربن آن به صورت گاز دیاکسیدکربن درمیآید. مواد سوختی مانند نفت، کربن دارد. آنها تشکیل شدهاند از باقیماندۀ پوسیدۀ گیاهان و حیواناتی که میلیونها سال پیش میزیستهاند.
چرخۀ کربن نشان میدهد که چگونه کربن به طور متوالی استفاده میشود. کربنِ هوا به وسیلۀ گیاهانجذب شده؛ سپس به حیوانات منتقل میگردد و نهایتاً وقتی که گیاهان و حیوانات میمیرند و بدنشان متلاشی میشود، به صورت سوختهای فسیلی درمیآید و دوباره کربن آزاد میشود.
علف حدود 4% وزنش کربن است.
بدن انسان حدود 20%
ورزنش کربن است.
ذغال بسته به نوع آن 90% کربن دارد.
ذغال چوب تقریباً 100% کربن دارد.
بخشی از کتاب دانشنامه آکسفورد، علم و تکنولوژی از انتشارات پیام بهاران
صفحه 14