پلها در واقع حامل جادهها، ریلها و پیادهروها میباشند. اکثر پلها ثابتاند اما بعضی از آنها متحرک هستند؛ به این معنی که میتوانند بلند شوند یا حرکت دورانی داشته باشند. مسألهای که در مورد پلها برای مهندسین مطرح است این است که ساختمان پلها را چگونه طراحیکنند و بسازند تا زیر فشار باری که باید تحمل کنند، شکاف برندارند یا خم نشوند. البته راههای متعددی برای حل این مسأله وجود دارد.
پلهای شاهتیری دارای شاه تیرهای محکمی هستند که دو سر آنها تکیهگاه دارند و نگهداشته میشدند. پلهای اولیه نیز به همین شکل بودند؛ ولی (به جای تیرآهن) از تنۀ درختان یا تخته سنگها ساخته میشدند. در پلهای شاهتیری جدید، شاهتیرها غالباً جعبههای توخالی و درازی هستند که از فولاد یا بتون ساخته شدهاند. این باعث میشود که سبُک ولی بسیار محکم باشند. این گونه پلها را پل تیر صندوقهای میگویند.
👇 این پل «اروپا» است که در اتوبان«برنر»، بین اطریش و ایتالیا واقع شده است. این پل از نوع تیر صندوقهای میباشد که جزو کارهای پیشرفته و جدید پلهای شاهتیریِ ساده میباشد.
پل شاهتیری ساده
این یک پل بسیار ساده است؛ بهطوری که یک شاهتیر در عرض رودخانه خوابانده شده است.
پل کفی
این نوعی از پلهای شاهتیری میباشد که در آن دو یا تعداد بیشتری شاه تیر بهوسیلۀ ستونها نگه داشته میشود.
پل طاقدار
در این پل، فشار وارد برپل بهوسیلۀ یک یا تعداد بیشتری طاق ضربی تحمل میشود. بزرگترین پل طاقدار فولادی در جهان، بر روی رودخانۀ «گُرج» در ایالت ویرجینیای غربی آمریکا میباشد که 518 متر طول دارد.
پل خرپایی
این نوعی پل شاهتیری است که در آن از اسکلت فولادی محکم به عنوان شاه تیر استفاده میشود.
پل معلق
قسمت سوارهرو پل معلّق توسط کابلهای فولادی بینبرجها آویزان شده و در دو انتهای پل بستهو مهار شده است. طولانیترین پل معلق،پل «هامبِر» در انگلستان است که دهانۀ اصلی آن 1410 متر طول دارد.
پل بازویی
اسکلت بندی محکم پل بازویی از قسمتهای مختلف تشکیل شده و هر قسمت، از پایۀ خود گسترش یافته است؛ به طوری که به حالت تعادل در آید.
طولانیترین پل بازویی در دنیا، پل راهآهن «کبِکِ» بر روی رودخانۀ «سَن لارنس» کانادا میباشد. این پل در سال 1917م ساخته شد و دهانۀ اصلی آن549 متر طول دارد.
پلهای بازویی، مانند پلهای شاهتیری، از قسمتهای دراز و محکم ساخته شده است؛ ولی هر قسمت از آن، به جای آن که در دو انتهای پل مهار شود، در وسط مهار میشود.
در پلهای طاقدار، فشار وارده بر دهانۀ پل، توسط طاق ضربیگرفته میشود و بهوسیلۀ دو پایۀ آن به زمین منتقل میگردد. پلهایطاقدار جدید اغلب دارای ساختمانی باز و سبک میباشند.
پلهای معلّق برای دهانههای خیلی بزرگ، بسیار مناسب میباشند. دهانه پل معلّق توسط کابلهای فولادی بین برجها آویزان میباشد. برای مهار کردن نیروی کشش، انتهای این کابلها در دو طرف ساحل بسته میشود. در پلهای معلق قدیمی، بعضی اوقات بهجای کابلها از زنجیر استفاده میشد.
👇پل «گُلدِن گِیت» بر عرض کانال خلیج سانفرانسیسکو به طول 1280 متر است.
👇قدیمیترین پل ثبت شده در حدود 2650 سال قبل از میلاد بر روی رود نیل احداث شد. پلهای کفی دارتمور» و «اِکسمور» در انگلستان ممکن است حتی قدیمیترین باشند.
این پل آهنی در «کولبروکدِیل» انگلستان، بر رودخانۀ «سیورن». این اولین پل از جنس آهن ریخته شده، در دنیا میباشد که در سال 1779 توسط «ابراهام داربی» ساخته و تکمیل شد.
بخشی از کتاب دانشنامه آکسفورد، علم و تکنولوژی از انتشارات پیام بهاران
صفحه 118-119